Knie

Hoe lang zal mijn knie zwellen?

Dit is afhankelijk van de ernst van de ingreep en deels ook leeftijdsgebonden.

Bij jongeren verwachten we een 4-tal weken zwelling. Toch kan na een arthroscopie tot 3 maanden zwelling optreden.

Mag ik steunen?

Meestal wel. Toch is het beter weinig te belasten om zwelling (en dus pijn) te vermijden. Bij kraakbeenbeschadiging raden we je aan om een bepaalde tijd krukken te gebruiken.

Wanneer mogen de hechtingen verwijderd worden?

Na 10 à 14 dagen kunnen de hechtingen verwijderd worden. De huid wordt gehecht met niet-verteerbare suturen of 'draadjes', die meestal vlot kunnen verwijderd worden.

Welke spierversterkende oefeningen kan ik doen?

Quadricepsversterkende oefentherapie geeft bij veel patiënten onmiddellijk na een ingreep heel wat klachten. Vooral anterieure kniepijn (pijn aan en rond de knieschijf) kan optreden. Minder zware belasting kan dit meestal voorkomen.

Dynamisch oefenen, zoals onbelast fietsen, kan altijd aangeraden worden. Zwemmen kan enkele dagen nadat de hechtingen verwijderd zijn.

Infectie: om dit te voorkomen worden antibiotica toegediend tijdens de ingreep. Het risico op infectie is niet groter dan bij andere ingrepen.

Flebitis en trombose: er kan een ontsteking (flebitis) van de aders of stolselvorming (trombose) optreden door weinig te bewegen. Om dit te voorkomen wordt bloedverdunnende medicatie gegeven (spuitjes) en krijgt u anti-trombosekousen aangemeten. Veel bewegen met de voeten helpt dit te voorkomen.

Stijfheid: dit kan optreden wanneer de knie te weinig wordt bewogen (door pijn, schrik). Jouw eigen inzet zal ervoor zorgen dat deze stijfheid niet optreedt.

Mogelijke verwikkelingen tijdens en na het plaatsen van een TKP:

Het is belangrijk dat je beseft dat deze problemen zich kunnen voordoen, onafhankelijk van de chirurg of het ziekenhuis waar je je laat opereren.

Levensduur van een totale knieprothese

Er bestaat tot op heden geen enkele prothese die voor altijd meegaat. Elk kunstgewricht is onderhevig aan slijtage of kan op termijn loskomen. De overlevingsduur van de meeste totale knieprothesen is +/- 95% na 10 jaar. Dit wordt 85% na 15 jaar en 80% na 20 jaar. Dit betekent dat je 5 kansen op 100 hebt dat je knieprothese binnen de 10 jaar moet vervangen worden.

Indien je prothese werd geplaatst omwille van reumatoïde arthritis, aseptische necrose, na een orgaantransplantatie of indien je cortisone neemt, dan is het risico op loskomen verhoogd.

De levensduur van een prothese wordt mee bepaald door de belasting die uitgeoefend wordt. Een prothese is niet geplaatst om te sporten. Met uitzondering van zwemmen en fietsen, verhoogt sport de kans op vroegtijdige loslating. Dit is ook het geval indien je zwaarlijvig bent of zwaar werk beoefent.

Zwaarlijvigheid

De risico's tijdens en na de ingreep nemen toe indien je zwaarlijvig bent. Er is meer kans op verhoogd bloedverlies, vertraagde wondheling, vertraagd herstel, verlengde immobilisatie en een verhoogd risico op infectie, thromboflebitis en longembolie.

Ontwrichten van patella

Bij het plaatsen van de TKP zorgen we ervoor dat de patella (knieschijf) centraal op het dijbeendeel van de prothese rust. Dan zal bij plooien de 'tracking' van de patella ook correct verlopen. In sommige gevallen blijkt de patella naar buiten te verschuiven, en uitzonderlijk kan ze zelfs ontwrichten. Slechts uitzonderlijk moet een nieuwe ingreep uitgevoerd worden om verdere ontwrichtingen te voorkomen.

Letsels aan zenuwen en bloedvaten

Letsels aan de bloedvaten rond het kniegewricht zijn zeldzaam. Over de incidentie zijn geen cijfers bekend. Letsels aan de zenuwen rond het kniegewricht zijn minder zeldzaam. Zo komen letsels aan de popliteuszenuw (gelegen achter de musculus biceps femoris aan de achterzijde) van de knie, af en toe voor. Het gevolg is een dropvoet of 'lamme voet'), d.w.z. dat men de voet niet meer kan optrekken. Dit veroorzaakt naast gangproblemen ook gevoelsstoornissen en pijn.

De meeste zenuwletsels herstellen, maar restletsels zijn mogelijk.

Het is belangrijk dat je weet dat sommige patiënten de eerste dagen na de operatie (soms zelfs enkele weken) er niet in slagen het been gestrekt te heffen. Dit betekent niet dat er een zenuwletsel aan de femoraliszenuw is. Het is een normaal verschijnsel en verdwijnt spontaan.

Trombose en longembolie

Een diepe veneuze trombose betekent dat er zich een stolsel vormt in de aders van de onderste ledematen. Dit risico is vooral aanwezig gedurende de eerste 6 weken na de ingreep. Zonder preventie bedraagt het risico meer dan 60% (64%). Je zal preventief een middel krijgen (heparine met laag moleculair gewicht) om het bloed minder stolbaar te maken. Hierdoor stijgt het bloedverlies bij de operatie lichtjes. Tevens krijg je anti-trombosekousen en word je gestimuleerd zo snel mogelijk te mobiliseren en spieroefeningen te doen. Door de preventie vermindert het risico, maar is het zeker niet volledig uitgesloten. Het risico wordt geschat op 31% bij TKP en 31% bij THP.

Indien er zich desondanks een stolsel vormt, bestaat de kans dat je langer in het ziekenhuis moet blijven en aangepaste medicatie krijgt om het bloed gedurende verschillende maanden aanzienlijk minder stolbaar te maken. Er bestaat dan eveneens 10 à 20 % kans dat je later zal lijden aan het zogenaamde post-trombotisch syndroom. Hierbij blijft het been dikker, is er verkleuring en een vermoeid gevoel in het been.

Stolsels in de benen kunnen aanleiding geven tot een longembool. Asymptomatische longembolen (d.w.z. zonder hinder) doen zich na het plaatsen van een knieprothese voor bij +/- 20% van de patiënten. Het risico op een fatale longembolie, d.w.z. een longembolie waaraan je overlijdt, bedraagt 0.1 tot 0.2 %. Dit betekent dat er 1 tot 2 kansen op 1000 zijn dat je zal overlijden aan een longembool, zelfs met de best mogelijke preventie. Het verhoogde risico bestaat tot een zestal weken na de ingreep. Indien er zich een longembool voordoet, dien je meestal langer te verblijven in het ziekenhuis en wordt langdurig bloedverdunnende medicatie voorzien.

Andere factoren: duur van de ingreep - type anesthesie (algemene hoger risico) - immobilisatie

Leeftijd (per 5 jaar hoger risico) - vrouw - voorafbestaande varices - BMI > 30

Bloedtransfusie

Er is een reële kans dat je tijdens of na de ingreep een bloedtransfusie zal moeten krijgen. Bloedtransfusies houden een zeer klein risico in op overdracht van bepaalde virussen. De belangrijkste voor je gezondheid zijn het hepatitis- en het aidsvirus. Het bloed wordt hierop gescreend, maar 100% veiligheid geeft dit niet. Het risico op overdracht van het aidsvirus (hiv) wordt geschat op 1 kans op 345.000.

Infectie na TKP

Een diepe wondinfectie kan zich voordoen in minder dan 1% van de operaties. Dit kan het nodig maken om de prothese tijdelijk of definitief te verwijderen en zal het verblijf in het ziekenhuis verlengen. Bij de operatie worden alle voorzorgen genomen om infectie te vermijden. Zo zal je preventief antibiotica toegediend krijgen tijdens en na de operatie.

Ook laattijdig kan er zich een infectie manifesteren, indien er elders in het lichaam zich een infectiehaard zou bevinden (een geïnfecteerde teennagel, tandabces, blaasontsteking, bacteriële sinusitis...). Operaties die later uitgevoerd worden in operatiegebieden die niet degelijk kunnen worden ontsmet, kunnen eveneens laattijdige infectie van knieprothesen veroorzaken. Bij tandchirurgie, blaaschirurgie, darm- en rectale chirurgie zal de chirurg dus zeker protectief antibiotica dienen te voorzien.

Mobilisatie

Uitzonderlijk verloopt het herwinnen van de mobiliteit na de chirurgie zo moeizaam dat de chirurg zal opteren om de totale knieprothese te mobiliseren onder narcose. Onder anesthesie wordt het gewricht dan zachtjes gemobiliseerd tot de normale mobilisatiegraad (maximaal 120° flexie). Dit kan meestal voorkomen worden door een intensief oefenschema en volle medewerking met de kinesist.

Anesthesie en pijnbestrijding

Heb je een vraag die verband houdt met mogelijke problemen omtrent anesthesie? Bespreek dit tijdig met jouw artsen en anesthesisten.

Wat is normaal na een knieprothese?

Deze klachten zijn normaal: zwelling, warmte, een moeizame balans, bloedverlies,...

Wanneer u koorts maakt (boven 38°) moet gecontroleerd worden of het gaat om een ontsteking rond de knieprothese of een andere infectie.

Bij zwelling, pijn, roodheid of warm aanvoelen van het onderbeen. Dit kan duiden op een ontsteking van de bloedvaten (flebitis).

Bij ontsteking van de wonde. Deze is dan opgezwollen, rood en pijnlijk.

Ook wanneer je kortademig bent of pijn hebt in de borststreek. Je huisarts zal dan beslissen of je moet worden doorverwezen naar het ziekenhuis.

Je knie zal verschillende maanden (3 tot 6!) warm aanvoelen en gezwollen zijn. Dit kan wisselen volgens de activiteiten die je uitvoert. De zwelling kan verminderen door regelmatig ijs op de knie te leggen.

De gemiddelde knieprothese laat een flexie toe van maximum 120°. Of ook jij die flexie kan bereiken, hangt af van verschillende factoren: 

- De intensiteit waarmee je oefent.

- De zwelling in de knie.

- De dikte van je dijen (voornamelijk de vetmassa). 

- Ook chirurgische factoren kunnen meebepalend zijn, evenals het 'concept' van de prothese zelf. We houden er rekening mee dat je meestal niet méér zal kunnen plooien dan voor de operatie. Door jaren beperking op de functie is er meestal een verkorting van de spieren opgetreden.

Een totale knieprothese kan onmiddellijk volledig belast worden. Het kunnen stappen wordt meestal mee bepaald door andere factoren, zoals evenwichtsgevoel, balans, duizeligheid, kracht, pijn,... Veel belasting kan meer zwelling veroorzaken. Meer zwelling kan dan ook pijnlijk zijn. Vooral bij cementloze prothesen raden we toch aan het activiteitenniveau (stappen) zeer geleidelijk te vermeerderen.

Dat is normaal. Het duurt verschillende maanden vooraleer je volledig vertrouwen zal hebben in je knieprothese. Zwelling en onvoldoende kracht zijn daarvoor verantwoordelijk.

De knie moet een goede functie hebben, en je moet zonder krukken kunnen stappen met voldoende stabiliteit. Ook kan je best geen pijnstillende medicatie meer gebruiken. Meestal kan dit na 4 weken.

Absoluut af te raden
Lopen en joggen - contactsporten - sporten met springen - aerobics met zware belasting

Af te raden
Zware wandelingen en bergwandelen - skiën - tennis - geregeld gewichten van meer dan 25 kg heffen - intensief trappen op lopen (uitgezonderd aerobics)

Normale activiteiten
Recreatief wandelen - zwemmen - golf - autorijden - lichte bergwandelingen - recreatief fietsen - klassiek dansen - normaal trappen opstappen

De kinesitherapie

De revalidatie start onmiddellijk postoperatief, met als doel de beweeglijkheid van de knie te optimaliseren en opnieuw vlot en correct te kunnen stappen.

Om deze doelstellingen te bereiken starten we reeds de eerste dag met oefeningen, en bouwen we dit geleidelijk op tot oefensessies thuis van 20 à 30 minuten, 2 tot 3 maal per dag.  Ook stappen wordt progressief opgebouwd, 2 à 3 maal per dag gedurende een korte periode.

De eerste postoperatieve oefeningen:  
• circulatie-oefeningen (betere doorbloeding): regelmatig herhalen.
• ademhalingsoefeningen (zo nodig): elk uur 10 keer.
• ijsapplicaties en het been in hoogstand plaatsen door een klein kussen onder de hiel te laten plaatsen. Het ijs kan 5 maal per dag gedurende 10 à 15 minuten aangebracht worden. IJszakken kan je krijgen via de verpleging.

Dit is een basis, maar hierbij horen meer specifieke oefeningen: 

Oefening 1: statische quadricepsoefening
Deze bovenbeenspier dient getraind te worden om de knie te strekken en het gewricht goed te stabiliseren. Je drukt de knieholte actief naar beneden en je trekt de knieschijf op. Hou deze spanning 7 tellen vol en herhaal deze oefening 10 maal. Probeer dit elk uur. De spierkracht zal zo snel herwonnen worden.

Oefening 2: been gestrekt heffen
De oefening is noodzakelijk voor de verplaatsingen van lig naar zitsituaties. Onmiddellijk na de operatie is dit een zware opdracht. Oefenen is dus de boodschap. Het geopereerde been wordt gestrekt opgeheven. Terug 7 tellen aanhouden en 10 maal herhalen. Dit verschillende keren per dag.

Oefening 3: kniebuiging op rand van bed
U zit op de rand van het bed en buigt uw knie tot aan de verdraagbare pijngrens. Je blijft terug 7 tellen in deze gebogen houding en daarna strek je het been. Herhaal dit 10 maal. Eventueel kan de kinesitherapeut assisteren om de beweeglijkheid te bevorderen. Je kan ook helpen door de andere voet over het geopereerde been te kruisen. Nooit forceren tijdens deze oefening!

Oefening 4: kniestrekking vanuit zit
Probeer vanuit zitpositie het been te strekken. Het bovenbeen mag niet loskomen van de stoel, enkel de knie wordt gestrekt. Zeven tellen aanhouden en zachtjes ontspannen, opnieuw 10 maal herhalen. Er mag nooit tegen weerstand gewerkt worden.

Opvoeren van de oefentherapie 

Oefening 5: stappen met looprek

Oefening 6: stappen met krukken
Bij het stappen met één kruk hou je de kruk aan de niet-geopereerde zijde.

Geassisteerde kniebuiging:
Het geopereerde been wordt veilig opgehangen boven de behandelingstafel. Je zal de knie gedurende een 15-tal minuten plooien en strekken. Dit is een souplesse-oefening, doe het rustig aan en probeer goed actief mee te werken.

Indien je een riem rond de enkel legt en zelf gaat trekken bij het plooien, kan je de oefening ook gewoon op bed zonder het rek uitoefenen.

Actieve kniestrekking en circulatie-oefeningen vanop rolkussen:
Om de bovenste beenspieren te activeren wordt een actieve kniestrekking gevraagd. De oefening wordt 7 seconden aangehouden en 10 maal herhaald (een oefening die op de kamer om het uur mag herhaald worden). Maak een pompbeweging en/of cirkels met de beide voeten om de circulatie te bevorderen. 

Actieve buigoefening op de pendelbank:
Een actieve buiging van de knie op de pendelbank dient om het kniegewricht te versoepelen en de beweeglijkheid te verbeteren. Dit is geen krachtoefening. We oefenen een 15-tal minuten.

Oefening 7: pedalo
U zit op een harde stoel en probeert te fietsen zonder weerstand gedurende 15 minuten. Evolueren naar fietsen op hometrainer, zonder weerstand, gedurende 15 min.

Oefening 8: trapoefening
De ergotherapeute zal je aanleren hoe je best een trap op- en afgaat, om bij ontslag een vlottere terugkeer te hebben naar de thuissituatie.

Meestal voorzien we een 30-tal beurten kinesitherapie. Bij een moeilijke revalidatie kan dit wat meer worden (tot 60 beurten). Te weinig oefenen is niet goed maar te veel ook niet. 

De thuisverpleegkundige zal de wonde nog wat verzorgen, al hoeft dit niet dagelijks te gebeuren. De hechtingen worden verwijderd door uw huisarts of thuisverpleegkundige. Gewoonlijk wordt een oplosbare draad geplaatst zodat alleen de 2 lusjes aan het wonduiteinde verwijderd moeten worden.

De huidige prothesen gaan minimaal 15 jaar mee. Dit betreft alleen de kwaliteit van de gebruikte materialen. Ook andere factoren bepalen de levensduur van een prothese (plaatsing, gebruik, overbelasting, traumata…)

In principe mag je douchen en de wonde wassen met water en zeep, drie dagen na het verwijderen van de hechtingen. In bad gaan wordt de eerste weken thuis nog afgeraden. Met een speciaal verband, dat voorkomt dat de wonde nat wordt, kan je reeds vroeger een douche nemen. 

Je draagt de kousen best tot vier weken na de ingreep. Deze kousen verhogen de druk op de benen én de venen, waardoor het bloed niet de neiging heeft te ‘traag te vloeien’. Hierdoor zouden klonters kunnen ontstaan. De kousen moeten ook ’s nachts gedragen worden.

Belangrijk: zorg ervoor dat er geen plooien in de kousen zitten.

Er wordt aangeraden om de krukken te gebruiken tot wanneer je jezelf veilig genoeg voelt om zonder krukken rond te lopen. Dit varieert van persoon tot persoon.

Thuis kan je de hometrainer gebruiken, 2 tot 3 maal per dag gedurende 10 minuten, zonder weerstand en met een wat hoger gezet zadel.

Eenmaal je geen krukken meer hoeft te gebruiken kan je ook buiten gaan fietsen. In dat geval moet je wel voldoende controle hebben over het geopereerde been en je knie 95 tot 100 graden kunnen buigen. Door de lage instap is een damesfiets aan te raden.

Na zes weken moeten alle uitwendige en inwendige wonden volledig genezen zijn. Rond deze periode kom je op controle bij de dokter, die zal beslissen wanneer het werk mag hervat worden. Meestal is dit na 2 tot 3 maanden, afhankelijk van het werk dat je doet.

Het type sport moet steeds besproken worden met jouw chirurg. Je mag eigenlijk de meeste sporten beoefenen, maar vermijd overbelasting.

Aan te raden:

Fietsen: mag, maar in het begin dan wel op een damesfiets

Zwemmen: mag vanaf de derde maand zonder beperking. Vermijd echter overdreven bewegingen met de benen bij schoolslag.

Wandelen: trek stevige schoenen aan en vermijd gladde en ongelijke wegen. Een wandelstok kan soms handig zijn, zeker in het begin.

Bowling en petanque: let wel op dat je steeds het niet-geopereerde been voorwaarts plaatst als steunbeen. Het geopereerde been maakt de beweging naar achter toe.

Golf: is toegestaan, maar maak wel gebruik van een golfwagentje.

Toegestaan mits ervaring:

Skiën: enkel makkelijke hellingen, in een rustig gebied om het risico op vallen te beperken.

Tennis: mag, maar je beperkt je beter tot dubbelspel.

Af te raden:

Joggen: kan je beter niet meer doen omdat je teveel schokken moet opvangen tijdens het lopen en springen, wat nadelig is voor je prothese.

TIP: vermijd alle contactsporten (voetbal, basketbal…) en gevechtsporten (karate, judo...) aangezien dit de kans op een breuk of ontwrichting aanzienlijk zal verhogen.

Je mag alle normale dagelijkse activiteiten uitvoeren. De knie zal in het begin wel ‘laten voelen’ wat overdreven is. Toch zullen we oefeningen met kort draaien en springen vermijden. Het is dus beter niet te gaan lopen, e.d.  Een 'sportknieprothese' bestaat nog altijd niet!

Ja, dat kan zeker, mits een aantal aanpassingen: bevestig bijvoorbeeld klein tuingerief aan een lange steel. Vermijd werkjes waarbij je steeds door de knieën moet. Knielen kan nog, zelfs op de geopereerde zijde. Enkel bij het rechtkomen is er een extra steuntje nodig. Hou er wel rekening mee dat hurken normaal gezien niet meer mogelijk is.

Je hoeft je geen zorgen te maken. In het begin gebeurt dit zeer frequent. Dit heeft te maken met wat vocht dat nog in het gewricht zit.